Dieta przy zatruciu pokarmowym u dzieci
Zatrucie pokarmowe u dzieci to powszechny problem, który może przysporzyć rodzicom i opiekunom wielu zmartwień. Objawiające się najczęściej bólem brzucha, wymiotami, biegunką, a czasem gorączką. Zatrucia pokarmowe są nie tylko nieprzyjemne, ale mogą również prowadzić do odwodnienia i innych poważnych komplikacji zdrowotnych. W takich sytuacjach kluczową rolę odgrywa odpowiednia dieta, która może wspomóc organizm dziecka w walce z infekcją i przyspieszyć proces powrotu do zdrowia. dlatego w dzisiejszym artykule przyjrzymy się, jakie produkty i napoje są zalecane w diecie dla dzieci zatrutych pokarmowo, oraz które z nich należy unikać, aby nie pogorszyć stanu zdrowia malucha. Poruszymy również temat odpowiedniego nawodnienia i sposobów na łagodzenie objawów zatrucia, co ma kluczowe znaczenie w efektywnej terapii i szybkim powrocie do zdrowia. Co ważne, zasady te dotyczą dzieci w wieku przedszkolnym.
Biegunka, czyli najczęstszy objaw zatrucia pokarmowego
Biegunka jest stanem, w którym dochodzi do wzrostu ilości i zmiany konsystencji stolca na bardziej wodnistą. Według kryteriów Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), stan ten jest określany przez występowanie miękkich lub płynnych stolców minimum trzykrotnie w ciągu doby, lub częściej niż to jest typowe dla indywidualnego rytmu wypróżnień osoby. Jest to objaw, a nie samodzielna choroba, który może być spowodowany przez różnorodne czynniki, w tym infekcje bakteryjne, wirusowe lub pasożytnicze, nietolerancje pokarmowe, alergie, choroby przewodu pokarmowego, jak również przez niektóre leki. Biegunka może prowadzić do utraty płynów i elektrolitów, co z kolei może skutkować odwodnieniem, szczególnie u małych dzieci i osób starszych, gdzie stan ten może szybko stać się zagrożeniem dla życia. W związku z tym, obok leczenia przyczynowego, kluczowe znaczenie ma odpowiednie nawadnianie organizmu.
Kiedy możemy mówić o biegunce?
- kiedy obecna jest większa niż zazwyczaj liczba stolców dziennie,
- kiedy doszło do zmiany konsystencji,
- kiedy zauważalna jest obecność krwi, śluzu.
Występowanie biegunki w połączeniu z wymiotami prowadzi do podwyższenia ryzyka odwodnienia oraz nieprawidłowości w równowadze elektrolitów, co może skutkować rozwojem tak zwanej kwasicy metabolicznej. Stan ten może stanowić zagrożenie dla zdrowia, ponieważ utrata płynów i elektrolitów zaburza funkcjonowanie wielu systemów organizmu, a kwasica metaboliczna, będąca wynikiem nagromadzenia kwasów w organizmie, może poważnie wpłynąć na procesy metaboliczne. Ważne jest zatem monitorowanie tych objawów i szybka reakcja, aby zapobiec poważniejszym komplikacjom zdrowotnym.
Odwodnienie
Objawy odwodnienia mogą przyjmować różne formy i nie zawsze są jednoznaczne, ponieważ mogą nakładać się z symptomami innych schorzeń. Do najbardziej charakterystycznych sygnałów świadczących o utracie płynów w organizmie należą:
Jakie są objawy odwodnienia?
- Zmniejszona ilość moczu: To jeden z pierwszych i najbardziej widocznych objawów. Można zauważyć, że dziecko rzadziej korzysta z toalety, a mocz może mieć ciemniejszy kolor niż zwykle.
- Zmiany w zachowaniu: Dzieci mogą stać się bardziej apatyczne lub drażliwe. Ta zmiana może wynikać bezpośrednio z odwodnienia lub być efektem towarzyszącej choroby.
- Ubytek masy ciała: Nawet niewielka utrata wagi w krótkim czasie może świadczyć o znacznej utracie płynów.
- Wzmożone pragnienie: To naturalna reakcja organizmu próbującego zrekompensować braki wodne. Należy jednak pamiętać, że intensywne pragnienie może być również sygnałem innych problemów zdrowotnych.
- Sucha skóra i śluzówki: Spadek elastyczności skóry, sucha usta i język są kolejnymi objawami, które mogą wskazywać na odwodnienie.
Warto zaznaczyć, że objawy odwodnienia mogą się nasilać w zależności od stopnia utraty płynów i nie są one specyficzne tylko dla tego stanu. Szczególną uwagę należy zwrócić na małe dzieci, u których ryzyko odwodnienia jest większe, a konsekwencje mogą być poważniejsze. Dodatkowo, wysokie temperatury i upały mogą przyspieszać utratę wody z organizmu.
W praktyce, monitorowanie ilości wypijanych płynów, częstotliwości korzystania z toalety oraz zachowań dziecka może pomóc w wczesnym wykryciu odwodnienia. Regularne proponowanie wody i elektrolitów jest dobrym sposobem na zapobieganie utracie płynów, zwłaszcza w cieplejsze dni.
Przyczyny zatrucia pokarmowego u dzieci:
Najczęstszą przyczyną zatruć pokarmowych u dzieci w wieku przedszkolnym są infekcje bakteryjne, wywołane przez spożycie żywności zanieczyszczonej patogenami. Bakterie takie jak Escherichia coli, Salmonella, Listeria monocytogenes, czy Campylobacter są często odpowiedzialne za występowanie objawów zatrucia. Dzieci w wieku przedszkolnym są szczególnie narażone na tego typu infekcje ze względu na ich naturalną ciekawość świata, która skłania je do eksploracji otoczenia i częstego wkładania różnych przedmiotów do ust, w tym tych, które mogą być zanieczyszczone. Dodatkowo, ich układ odpornościowy nie jest jeszcze w pełni rozwinięty, co sprawia, że są bardziej podatne na infekcje.
Rota wirusy stanowią kolejną znaczącą przyczynę zatruć pokarmowych, szczególnie u dzieci w wieku przedszkolnym. Te wirusy są głównym czynnikiem wywołującym ostre infekcje żołądkowo-jelitowe, prowadzące do biegunki, wymiotów, gorączki oraz odwodnienia. Rota wirusy są wyjątkowo zaraźliwe i mogą być łatwo przenoszone w środowiskach przedszkolnych przez bezpośredni kontakt z zainfekowaną osobą, poprzez zabawki, powierzchnie czy spożywanie zanieczyszczonej żywności i wody.
Wirusy te charakteryzują się dużą odpornością na środowisko zewnętrzne i mogą przetrwać na twardych powierzchniach przez długi czas, co zwiększa ryzyko rozprzestrzeniania się infekcji. Dzieci w wieku przedszkolnym są szczególnie podatne na infekcje rota wirusem z powodu ich naturalnych zachowań, takich jak częste wkładanie rąk do ust i bliski kontakt z innymi dziećmi.
Szczepienie przeciwko rota wirusom jest skutecznym sposobem na zapobieganie ciężkim przypadkom infekcji żołądkowo-jelitowych wywołanych przez te wirusy. Szczepionka ta jest zalecana i często włączana do krajowych programów szczepień, aby zmniejszyć częstość występowania ciężkich infekcji u małych dzieci.
Jak nawadniać dzieci?
Nawadnianie dzieci w czasie zatrucia pokarmowego jest kluczowym elementem leczenia, mającym na celu zapobieganie odwodnieniu i wspieranie procesu zdrowienia. W przypadku zatrucia pokarmowego u dzieci, należy zachęcać do częstego przyjmowania płynów, przy czym należy zwrócić uwagę na rodzaj spożywanych płynów, aby nie pogorszyć objawów.
Na podstawie przeglądu literatury naukowej, stosowanie doustnych płynów nawadniających (DPN) jako leczenie pierwszego wyboru zostało szeroko zalecane w różnych kontekstach klinicznych, zwłaszcza w leczeniu biegunki u dzieci. Kluczowym aspektem jest wczesne i nieograniczone stosowanie tych roztworów, co jest podkreślone w wielu badaniach.
Oto 10 praktycznych wskazówek dla rodziców, jak efektywnie stosować DPN u swoich dzieci:
- Rozpocznij podawanie wcześnie: Nie czekaj, aż objawy odwodnienia staną się widoczne. Zacznij podawać doustne płyny nawadniające już przy pierwszych oznakach biegunki.
- Małe i częste dawki: Podawaj płyny małymi, ale częstymi dawkami, szczególnie jeśli dziecko wymiotuje. Możesz zacząć od łyżeczki (5 ml) co 5-10 minut.
- Użyj gotowych roztworów: Wybieraj gotowe mieszanki doustnych płynów nawadniających dostępne w aptekach, które mają odpowiednie stężenie soli i cukrów, zamiast próbować przygotować roztwór w domu.
- Pomysłowe podawanie: Jeśli dziecko jest oporne, użyj kreatywnych sposobów, takich jak słomka, strzykawka bez igły, lub mały kubeczek, aby zachęcić je do picia. Możesz również zamrozić porcję płynów i zaproponować je w postaci domowych lodów.
Zachęcaj, ale nie zmuszaj: Zachęcaj dziecko do picia, ale nie zmuszaj go siłą. Przymus może prowadzić do dalszych wymiotów.
- Monitoruj ilość płynów: Śledź, ile płynu dziecko spożywa, aby upewnić się, że przyjmuje wystarczającą ilość w ciągu dnia.
- Utrzymuj komfortową temperaturę płynów: Podawaj DPN w temperaturze pokojowej lub lekko schłodzone, w zależności od preferencji dziecka.
- Obserwuj objawy odwodnienia: Regularnie sprawdzaj oznaki odwodnienia, takie jak suchy płacz, mała ilość moczu, suchość w ustach, czy zapadnięte oczy i zgłoś się do lekarza, jeśli objawy się nasilają.
Badania naukowe podkreślają, że odpowiednie nawodnienie nie ogranicza się wyłącznie do picia DPN i wody. Różnorodne płyny i żywność bogata w wodę mogą skutecznie wspierać proces nawadniania, dostarczając jednocześnie cennych składników odżywczych i elektrolitów. O tym, jak wybrać dobre doustne płyny nawadniające przeczytasz u Pana Tabletki.
Przykłady dobrych elektrolitów dla dzieci:
Zupy przy zatruciu pokarmowym
Zupy, szczególnie te lekkie i na bazie wywarów roślinnych, są dobrym źródłem płynów oraz mogą być łatwo strawne. Dostarczają nie tylko wody, ale również minerałów, które mogą zostać utracone w wyniku biegunki i wymiotów. Badania wykazują, że zupy mogą również działać kojąco na podrażniony przewód pokarmowy, ułatwiając proces gojenia. Co ważne, nie zaliczamy do takich zup rosołu, ze względu na dużą zawartość sodu.
Jogurty
Jogurty, zwłaszcza te z żywymi kulturami bakterii, są rekomendowane w diecie podczas i po zatruciach pokarmowych. Dostarczają one nie tylko płynów, ale także probiotyków, które mogą wspierać odbudowę zdrowej mikroflory jelitowej. Badania potwierdzają, że regularne spożywanie produktów zawierających probiotyki może przyczynić się do skrócenia czasu trwania biegunki i poprawy ogólnego stanu zdrowia przewodu pokarmowego.
Owoce bogate w wodę
Owoce takie jak arbuz, truskawki, czy melony, ze względu na wysoką zawartość wody, są dobrym wyborem do nawadniania organizmu. Ponadto, są one źródłem witamin i antyoksydantów, które wspierają system immunologiczny. Badania wskazują, że spożywanie owoców bogatych w wodę może mieć pozytywny wpływ na nawodnienie oraz ogólny stan zdrowia.
Rozcieńczony sok jabłkowy
W kontekście diety zalecanej przy zatruciach pokarmowych u dzieci, rozcieńczony sok jabłkowy może pełnić ważną rolę, wspierając proces powrotu do zdrowia. Zgodnie z aktualnymi badaniami, jabłka, będąc kluczowym składnikiem tego napoju, dostarczają pektyn – rodzaj rozpuszczalnego błonnika, który odgrywa istotną rolę w regulacji pracy przewodu pokarmowego. Pektyny, dzięki swoim właściwościom żelującym, mogą wspomagać konsystencję stolca i przyczyniać się do łagodzenia objawów związanych z biegunką, co jest kluczowe w okresie leczenia i rekonwalescencji po zatruciu pokarmowym. Rozcieńczony sok jabłkowy może więc nie tylko ułatwiać nawodnienie, ale również pomagać w delikatnej stymulacji układu pokarmowego, dostarczając jednocześnie składników odżywczych niezbędnych do szybkiego powrotu do zdrowia.
POBIERZ ZA 0 ZŁ!
Rób przemyślane zakupy oszczędzające czas i pieniądze!
„Niezbędnik Zakupowy” stworzyłam z myślą o Tobie – wyjątkowej, zapracowanej mamie, która każdego dnia dąży do tego, aby jej rodzina była zdrowa, szczęśliwa i dobrze odżywiona.
Pamiętaj o potwierdzeniu zapisu!
Wskakuj do swojej skrzynki email i potwierdź zapis. I uwaga! Możliwe, że mail wylądował w spamie, a bez potwierdzonego zapisu nie dostaniesz ode mnie żadnych wiadomości. 🙁
Jakich płynów nie podawać?
W trakcie zatrucia pokarmowego, bardzo ważne jest, aby dokładnie wybierać płyny, które są podawane dzieciom, ponieważ niektóre napoje mogą pogorszyć objawy lub nie przynieść oczekiwanej ulgi. Oto płyny, których należy unikać:
Napoje gazowane: Zawierają dużo cukru i mogą powodować wzdęcia oraz zwiększać dyskomfort żołądkowy. Gazowane napoje nie dostarczają również odpowiedniego nawodnienia.
Większość soków owocowych (z wykluczeniem rozcieńczonego soku jabłkowego): Zwłaszcza te bogate w fruktozę mogą nasilać biegunkę. Soki mogą też być zbyt drażniące dla wrażliwego przewodu pokarmowego dziecka.
Napoje z kofeiną: Takie jak cola, kakao, czy herbata. Kofeina ma działanie moczopędne, co może prowadzić do dalszego odwodnienia.
Mleko: W niektórych przypadkach, zwłaszcza gdy zatrucie pokarmowe jest spowodowane infekcją bakteryjną, produkty mleczne mogą być trudne do strawienia i pogarszać objawy biegunki.
Napoje izotoniczne: Chociaż mogą być korzystne dla osób dorosłych po intensywnym wysiłku fizycznym, to w przypadku dzieci z zatruciem pokarmowym nie są zalecane jako główne źródło nawodnienia ze względu na ich skład.
Co powinno jeść dziecko w trakcie zatrucia pokarmowego?
W kontekście aktualnych badań naukowych dotyczących żywienia dzieci podczas zatrucia pokarmowego, istnieje rosnące uznanie dla strategii, która nie wymaga znacznie różniącej się diety od tej stosowanej przed wystąpieniem objawów. Tradycyjne podejście, polegające na ograniczeniu diety do lekkostrawnych pokarmów, takich jak dieta BRAT (banany, ryż, mus jabłkowy, tosty), jest coraz częściej poddawane w wątpliwość na rzecz strategii umożliwiających szybszy powrót do normalnej diety.
Badania wskazują, że szybkie przywrócenie zwykłej diety, z odpowiednią uwagą na nawodnienie i unikanie żywności, która może zaostrzać objawy, takiej jak tłuste, smażone produkty czy surowe owoce i warzywa, może przyczynić się do lepszego i szybszego powrotu do zdrowia.
W początkowej fazie rekonwalescencji warto ograniczyć produkty mleczne (jeśli zauważono nietolerancję laktozy po zatruciu), tłuste, smażone jedzenie oraz produkty, które mogą zwiększać objawy biegunki, takie jak surowe owoce i warzywa, pikantne potrawy oraz napoje gazowane.
Dlatego też, w fazie początkowej rekonwalescencji, można sięgnąć po łatwostrawne pokarmy, takie jak gotowane warzywa, chude mięso, ryż, kasze, tosty. Te produkty są mniej obciążające dla układu pokarmowego i mogą pomóc w stopniowym powracaniu do normalnej diety.
Ważne jest, aby cały czas obserwować reakcję dziecka na różne pokarmy i dostosowywać dietę w zależności od jego tolerancji pokarmowej. W przypadku długotrwałych objawów biegunki lub innych problemów żołądkowo-jelitowych koniecznie należy skonsultować się z lekarzem.
A co z dietą BART przy zatruciu pokarmowym?
To dieta opierająca się na bananach, ryżu, musie jabłkowym i pieczywie z tostera lub sucharach, która ma mieć potencjalne działanie zapierające, a więc wspomaga redukcję płynnego wypróżnienia. I choć jest ona bardzo często polecana przez specjalistów, to według wytycznych ESPGHAN and NASPGHAN z 2014 roku nie ma wystarczających dowodów na zasadność stosowanie takiej diety w czasie zatrucia pokarmowego. Banany, ryż, mus jabłkowy i tosty mogą być częścią diety podczas rekonwalescencji, natomiast ważne jest, aby dieta dziecka była bardziej zróżnicowana i dostarczała wszystkich niezbędnych składników odżywczych, które są potrzebne do szybkiego powrotu do zdrowia.
Czy stosować jakieś probiotyki przy zatruciu pokarmowym?
Aktualne badania naukowe wskazują na potencjalne korzyści płynące ze stosowania probiotyków w trakcie zatrucia pokarmowego u dzieci, podkreślając ich rolę w przywracaniu równowagi mikrobioty jelitowej i łagodzeniu stanów zapalnych przewodu pokarmowego. Szczególnie probiotyki takie jak Saccharomyces cerevisiae var. boulardii, Lacticaseibacillus rhamnosus GG oraz kombinacje wieloszczepowe wykazały statystycznie istotny efekt antywirusowy przeciwko infekcjom gastroenterologicznym spowodowanym przez rotawirusy u dzieci. Warto zaznaczyć, że skuteczność probiotyków może zależeć od właściwej dawki, czasu trwania leczenia, jakości.
Przykłady probiotyków ze szczepami Saccharomyces cerevisiae var. boulardii, Lacticaseibacillus rhamnosus GG:
Czy Twoje dziecko nie może oprzeć się słodyczom?
Odkryj, jak znaleźć słodki spokój!
Przewodnik dla rodziców, jak mądrze wprowadzać słodycze do diety dziecka.
Dowiedz się, jak zarządzać słodkimi zachciankami Twojego dziecka bez wyrzutów sumienia. Nasz e-book 'Słodki Spokój’ oferuje praktyczne porady, które pomogą Ci wprowadzić harmonię do rodzinnego stołu.
Poznaj opinie innych rodziców!
A co gdy oprócz biegunki pojawiają się wymioty?
Najważniejsze jest ciągle proponowanie wody z elektrolitami, aby zapobiec odwodnieniu. Jeśli wymioty nasilają się po spożyciu pokarmu, ważne jest, aby upewnić się, że dieta jest rzeczywiście lekkostrawna. Lekkostrawne pokarmy to takie, które są łatwiejsze do strawienia i mniej prawdopodobne, że spowodują dalsze podrażnienie przewodu pokarmowego. W przypadku dzieci z wymiotami i biegunką zaleca się unikanie tłustych, ciężkich lub pikantnych potraw, które mogą dodatkowo obciążać przewód pokarmowy.
Po ustąpieniu wymiotów i gdy dziecko jest w stanie utrzymać płyny, można stopniowo wprowadzać stałe pokarmy, zaczynając od tych łagodnych i lekkostrawnych. Należy obserwować reakcję dziecka i dostosowywać dietę w zależności od tolerancji.
W przypadku ciągłych wymiotów, nasilającej się biegunki, oznak odwodnienia lub jeśli objawy utrzymują się dłużej niż 24 godziny, należy skonsultować się z lekarzem. Profesjonalna ocena medyczna może być niezbędna do oceny stanu dziecka i ewentualnego zastosowania dodatkowych środków terapeutycznych.
PODSUMOWANIE
Podsumowując, w przypadku zatrucia pokarmowego u dzieci, priorytetem jest zapewnienie odpowiedniego nawodnienia, aby przeciwdziałać odwodnieniu wynikającemu z biegunki i wymiotów. Zaleca się podawanie doustnych roztworów nawadniających (DPN), które uzupełniają zarówno płyny, jak i niezbędne elektrolity.
Dieta dziecka w tym okresie powinna być idealnie dopasowana do preferencji dziecka. Można postawić na dietę lekkostrawną, z naciskiem na pokarmy, które są łagodne dla przewodu pokarmowego i mogą pomóc złagodzić objawy, takie jak gotowany ryż, banany, pieczone ziemniaki i tosty. Ważne jest, aby unikać pokarmów, które mogą dodatkowo obciążać układ pokarmowy, w tym tłustych, ciężkich i pikantnych potraw. W przypadku nasilających się objawów lub ich długotrwałego utrzymywania, konieczna jest konsultacja z lekarzem, aby zapewnić dziecku odpowiednią opiekę medyczną.
Bibliografia
- https://medycynapraktyczna.pl/ [dostęp: 20.08.2023]
- Guarino A, Ashkenazi S, Gendrel D, Lo Vecchio A, Shamir R, Szajewska H; European Society for Pediatric Gastroenterology, Hepatology, and Nutrition; European Society for Pediatric Infectious Diseases. European Society for Pediatric Gastroenterology, Hepatology, and Nutrition/European Society for Pediatric Infectious Diseases evidence-based guidelines for the management of acute gastroenteritis in children in Europe: update 2014. J Pediatr Gastroenterol Nutr. 2014 Jul;59(1):132-52.
- Durglishvili, N., Ketchakmadze D., Ketchakmadze, I., Pal, M. Staphylococcus Aureus: A Major Pathogen of Food Poisoning, 2022 https://www.auctoresonline.org/article/staphylococcus-aureus-a-major-pathogen-of-food-poisoning [dostęp: 27.03.2024]
- Abdullah, N., Ismail, A.Food Poisoning Outbreaks among Schoolchildren in Terengganu and their Associated Factors http://www.ukm.my/jsm/pdf_files/SM-PDF-50-4-2021/13.pdf [dostęp: 27.03.2024]
- Heikinheimo, A., Johansson, T., Korkeala, H., Lahti, P., Clostridium perfringens Type A Strains Carrying a Plasmid-Borne Enterotoxin Gene (Genotype IS1151-cpe or IS1470-like-cpe) as a Common Cause of Food Poisoning, 2008, https://journals.asm.org/doi/10.1128/jcm.01650-07 [dostęp: 27.03.2024]
- Dalby-Payne, J., Elliot, E., Gastroenteritis in children https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21726481/ [dostęp: 27.03.2024]
- Kim, J., Kim, J., Kim, J., Characteristics of Norovirus Food Poisoning Outbreaks in Korea in the 2000s, 2021, w: Journal of Food Protection
- Volume 84, Issue 3, 2021, Pages 472-480 https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0362028X22068788?via%3Dihub [dostęp: 27.03.2024]
- Moodley, M., Simpson, E., Zwisler, G., Treatment of diarrhea in young children:
- results from surveys on the perception and use
- of oral rehydration solutions, antibiotics, and other therapies in India and Kenya, w: Journal of Global Health,, Vol. 3 No. 1, 2013 https://www.jogh.org/documents/issue201301/A3_Zwisler.pdf [dostęp: 27.03.2024]
- Abdallah, K., Hussein, A., Odeh, M., Ramahi, R., Yaseen, A., Zaid, A. Evaluation of Mothers’ Practice in the Treatment of Children Diarrhea and Measurement of the Osmolality and PH of Some Oral Rehydration Solutions and Carbonated Beverages https://journals.najah.edu/journal/anujr-a/issue/anujr-a-v30-i2/article/1279/ [dostęp: 27.03.2024]
- Guilford, W., New ideas for the dietary management of gastrointestinal tract disease, Journal of Small Animal Practice, Volume35, Issue12, 1994, Pages 620-624 https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1748-5827.1994.tb03839.x [dostęp: 27.03.2024]
- Fatima, A. Khan, S. Utilization of Probiotics in Treatment of Gastrointestinal Infections among Children,w: Pakistan BioMedical Journal, Vol. 5, Issue 9, 2022 https://pakistanbmj.com/journal/index.php/pbmj/article/view/786 [dostęp: 27.03.2024]
- Fijan, S., Micetic, D., Steyer, A, The Efficacy of Probiotics as Antiviral Agents for the Treatment of Rotavirus Gastrointestinal Infections in Children: An Updated Overview of Literature, 2022 https://www.mdpi.com/2076-2607/10/12/2392 [dostęp: 27.03.2024]